İleri İzlenebilirlik

Timuçin Uygur
Jointech Mühendislik ve Danışmanlık
[email protected]
Kasım 2021

Bu yazıda “ileri izlenebilirlik” ya da genel söylemi ile “izlenebilirlik” kavramlarının endüstride ne anlamda kullanıldığından ve bu kavramların öneminden bahsedeceğiz.

Endüstride kullanıldığı anlamıyla izlenebilirlik bir mamul, yarı mamul veya hammaddenin üretimi veya lojistik işlemleri ile ilgili bilgilere erişebilme veya “iz sürebilme” yeteneğidir.

Günlük hayatta, genellikle sevk edilmiş bir mamulde gözlemlenen kalite problemi sonrasında müşteri tedarikçisinden sorunlu ürünle ilgili izlenebilirlik talebinde bulunur.

Peki, müşteri sorunlu ürünle ilgili bilgilere neden erişmek ister, neden böyle bir şey talep eder?

Çünkü müşteri, hatanın şiddeti, yani ne derece önemli olduğu ve aynı zamanda bu hatanın hâlihazırda hangi son kullanıcılara ulaşmış olabileceğine dair verileri toplamak ve yapacağı analize göre gerekli eylem planına karar vermek ister.

İz sürme sırasında ulaşılacak bilgilerin derinliğinin artması ile “ileri izlenebilirlik” kavramından söz edilmeye başlanır. Yani müşteri hatalı ürünle ilgili sadece üretim tarihi veya sevk tarihi gibi temel bilgilerin yanında aşağıda bazıları verilen detay bilgilere de ulaşmak ister:

• Kullanılan hammaddelerin tedarikçisi ve parti numarası
• Mamulün geçirdiği her operasyon için
  • Makine adı
  • Operatör adı
  • Kullanılan takımlara ait bilgiler
  • Kalite kontrol verileri
• Mamulün geçirdiği her operasyonda kullanılan yarı mamuller için yukardaki bilgilerin tümü
• Mamulün hangi depoda ne süre ile depolandığı
• Mamulün hangi araçla ve hangi tarihte sevk edildiği

Yani örneğin bir otomobil üreticisi ses problemi yaşadığı silecek motoru için tedarikçisinden izlenebilirlik bilgileri talep ettiğinde, tedarikçisinden şuna benzer bir bilgi almak ister:

“Söz konusu problem falan tarihte gece vardiyasında çalışan filan adlı operatörün eğitim eksikliğinden kaynaklandığı tespit edilmiştir. Operatörün 3 saat boyunca hatalı ürün üretmiş olması muhtemeldir. Bu üç saat boyunca üretilen diğer ürünlerin bir kısmı henüz depomuzda olup karantinaya alınmıştır. Ancak falan adedi falan tarih ve filan irsaliye numaraları ile tarafınıza gönderilmiştir”

İzlenebilirlik verileri mevcut değilse tedarikçi samanlıkta iğne arar gibidir. Üretebileceği hiçbir bilgi yoktur. Ne kadar gizlemeye çalışsa da bu durum müşterisi tarafından fark edilir ve hem para hem de itibar kaybeder.

İleri izlenebilirlik gıda, ilaç, sağlık malzemeleri gibi sektörlerde hayati öneme sahiptir. Zira bu sektörlerde hatalı veya bozuk bir ürüne ulaşmak ve son kullanıcıya erişmesini engellemek çok önemlidir.

Bununla beraber otomotiv, beyaz eşya tedarikçileri de izlenebilirlik konusunu en az gıda ve sağlık sektörü kadar önemserler. Çünkü benzer şekilde elektrik çarpma riski taşıyan bir ürününe ait bilgilere ulaşmak ve bu ürünleri son kullanıcıya ulaşmasını engellemek hayati önem taşır.

Benzer şekilde büyük otomobil markalarının örneğin fren sistemindeki bir arıza ile ilgili olarak sorunlu araçları geri çağırdıklarına dair haberleri zaman zaman duyuyoruz.

İşletmelerde uygun ileri izlenebilirlik altyapısı kurmak için bilgisayar destekli MES çözümleri kullanılır.

Gelecek yazımızda ileri izlenebilirlik için MES çözümlerinin neden gerekli olduğunu ve bu çözümlerin ne şekilde kurgulanması gerektiği ile ilgili konularla devam edeceğiz.