Veri Odaklı Değil Karar Odaklı Olmak

Cengiz Uçar
2Pro Danışmanlık Kıdemli Danışmanı
[email protected],

Son dönemde firmalar veri toplamaya çok zaman ve para ayırmaktadırlar, buna rağmen araştırmalara göre şirketlerin yalnızca %24'ü veriye dayalı kararlar alabilmektedir.

Belki de sadece veri odaklı olmak doğru bir hedef değildir.

Veri odaklı değil, karar odaklı olmak asıl hedef olmalıdır. Verilerle sadece bir öngörü elde edilebilir ama kararlar asıl faaliyetleri belirler ve iyi bir lider de bu kararlara göre insanları harekete geçirir. O yüzden firmalarda verileri elde etmek kadar bu verilere dayalı kararlara da odaklanmak gerekir.

Veri toplamak ve işlemek daha çok ev inşa etmeye benzer. Mimarlar, tasarımcılar, inşaatçılar ve tesisatçılar bir orkestra gibi birlikte çalışırlar. Konsept aşamasında mimar öncülük eder; inşaat sırasında inşaatçı önderlik eder; sona doğru tasarımcılar, marangozlar ve tesisatçılar işi devralır fakat ev sahibi burada nihai karar vericidir.

Karar odaklı düşünme, veri odaklı yaklaşımdan yedi şekilde farklıdır:

 

1. Verilerle değil, sorularla başlanır. Karar odaklı ekipler, karar vericilerle sorular tasarlamak ve varsayımları doğrulamak için daha fazla zaman harcarlar. Bilimsel bir araştırma da aynı bu şekilde ilerler. Önce araştırma varsayımları belirlenir sonra veri toplanır.
2. Projeleri veri bilimciler değil, karar alıcılar yönetir. Bir ev inşa etmek gibi, ev sahibi (karar verici) zevkine göre evi şekillendirir, müteahhit, mimar veya tesisatçı sadece bu taleplere göre girdileri sağlar. Aynı durum karar odaklılık için de geçerlidir. Karar alıcılar veri bilimcilerin veri içinde kaybolmalarını engellemeli, beklentilerini veri bilimcilere iletmeli ve onları yönlendirmelidir.
3. Bilinmeyen bilinenlerden daha fazla düşünülür. Karar odaklı düşünme, bilinmeyenleri bilinenlerden daha fazla dikkate alır. Örneğin, üretim sektöründe tipik bir veriye dayalı MES projesi mevcut üretimin durumunu gösterir. MES projesiyle birlikte karar odaklı bir yaklaşım ise, üretim akışını neyin aksattığına, müşteri temin zamanının (lead time) neden uzun olduğuna ve üretim maliyetlerinin neden arttığına odaklanır.
4. Önce durum kuşbakışı incelenir, sonra derinlere dalınır. Veri odaklı ekipler, genellikle zaten sahip oldukları veri havuzuna dalıp verileri didik didik ederler. Bunun yerine önce yüzeysel bir öngörü elde edip, sonraki aşamada problemli konular detaylı çalışılmalıdır.
5. Yeni veri küpleri oluşturulur. Veri odaklı ekipler, geleneksel düşünmeye ve zaten sahip oldukları verileri kullanmanın yollarını bulmaya eğilimlidir. İşe kararlarla başlandığındaysa ekipler eksik veya istenen verileri elde etmeye çalışırlar. Anketlerle, simülasyonlarla veya üçüncü taraf verilerle çalışmak için zaman harcarlar.
6. Fark etme artırılır ve önyargı azaltılır. Karar odaklı ekipler, daha fazla çalışanı kucaklayarak daha farklı düşüncelere sahip olma eğilimindedir. Çeşitlilik, varsayımları sorgulayarak önyargıların yok edilmesine yardımcı olur.

 

7. Sadece dikiz aynasına değil ileriye de bakılır. Veriye dayalı düşünme, halihazırda olanları açıklayan geçmiş verilerle işe başlar. Geçmiş bir öngörü sağlasa da, ileriye dönük çıkarımlar yapılmasına bir çok kere izin vermez, çünkü çıkarımlar geçerliliğini yitirmiş olabilir.

 

Teknolojinin yol göstermesine izin vermemek, teknolojiye liderlik etmek gerekmektedir. Veri odaklı değil, karar odaklı olmak gerekiyor.